JavaScript mi TypeScript mi? Hangisini Seçmelisiniz?

Web geliştirme dünyasında “JavaScript mi yoksa TypeScript mi?” sorusu son yıllarda oldukça sık duyuluyor. Özellikle büyük ölçekli projelerde ve ekip çalışmalarında geliştiriciler, kod kalitesi, bakım kolaylığı ve hata yönetimi açısından hangi dili tercih etmeleri gerektiğini sorguluyor. Bu yazıda her iki dili teknik yönleriyle karşılaştırarak, hangi durumda hangisinin tercih edilmesinin daha mantıklı olduğunu inceleyeceğiz.

JavaScript Nedir?

JavaScript, 1995 yılında Netscape tarafından geliştirilen, bugün neredeyse tüm web sitelerinde kullanılan dinamik bir programlama dilidir. Tarayıcı tarafında (client-side) çalışır ve web sayfalarına etkileşim kazandırmak için kullanılır.

Zamanla Node.js’in ortaya çıkışıyla birlikte JavaScript, yalnızca tarayıcıda değil, sunucu tarafında (server-side) da kullanılabilir hale geldi. Bu sayede hem front-end hem back-end geliştiriciler için tam yığın (full stack) bir çözüm sundu.

 

Avantajları:

• Evrenseldir; neredeyse her tarayıcıda desteklenir.
• Öğrenmesi kolaydır.
• Büyük bir topluluğa ve zengin kütüphane ekosistemine sahiptir.
• React, Vue, Angular gibi modern framework’lerin temelinde yer alır.

Dezavantajları:

• Statik tip kontrolü yoktur. Bu nedenle değişken hataları genellikle çalışma (runtime) anında fark edilir.
• Büyük projelerde kod karmaşası artabilir.
• Refactoring (yeniden yapılandırma) süreçleri zordur.

 

TypeScript Nedir?

TypeScript, Microsoft tarafından geliştirilen JavaScript’in üst kümesi (superset) bir dildir. Yani her geçerli JavaScript kodu aynı zamanda geçerli bir TypeScript kodudur. TypeScript’in farkı, statik tip kontrolü sunmasıdır.

TypeScript kodları tarayıcıda doğrudan çalışmaz; önce transpile (derleme) edilerek JavaScript’e dönüştürülür. Bu derleme süreci, olası hataları çalışma zamanından önce, geliştirme aşamasında yakalar.

Avantajları:

• Statik tip sistemi sayesinde hataları erken fark etmenizi sağlar.
• Kod okunabilirliği ve bakım kolaylığı artar.
• Nesne yönelimli programlama (OOP) prensiplerini destekler.
• Büyük projelerde ekip içi standardizasyonu kolaylaştırır.
• Modern IDE’lerle (VS Code, WebStorm vb.) mükemmel entegrasyon sağlar.

Dezavantajları:

• İlk öğrenme eğrisi JavaScript’e göre biraz daha diktir.
• Derleme (compile) süreci ek zaman gerektirir.
• Küçük ve hızlı prototip projelerde gereksiz karmaşık gelebilir.

 

Temel Teknik Farklar

Özellik	JavaScript	TypeScript
Tip Sistemi	Dinamik	Statik
Derleme Gereksinimi	Yok	Var
Kod Tamamlama	Kısıtlı	Gelişmiş IntelliSense desteği
Hata Yakalama	Çalışma zamanında	Derleme aşamasında
Nesne Yönelimli Yapı	Kısıtlı destek	Tam destek
Dosya Uzantısı	.js	.ts

Gerçek Dünya Kullanım Senaryoları

• Küçük ölçekli projeler veya hızlı prototipleme:
  Eğer bir startup projesi üzerinde hızlı testler yapmak istiyorsanız, JavaScript daha uygun olabilir. Ek yapılandırma gerektirmeden doğrudan çalışmaya başlayabilirsiniz.
• Kurumsal veya büyük ölçekli projeler:
  Eğer ekipte birden fazla geliştirici varsa, kod yapısının sürdürülebilir olması ve hataların erken fark edilmesi gerekiyorsa TypeScript daha avantajlıdır.
• Front-end framework’lerle entegrasyon:
  Angular, TypeScript ile doğrudan entegre çalışır. React ve Vue gibi framework’lerde ise hem JavaScript hem TypeScript kullanılabilir. Ancak büyük ölçekli React projelerinde TypeScript tercih etmek uzun vadede kod kalitesini ciddi oranda artırır.

 

Performans Farkı Var mı?

Çoğu geliştirici, “TypeScript daha mı yavaş çalışır?” sorusunu merak eder. Gerçekte TypeScript kodu çalışma anında JavaScript’e dönüştürüldüğü için performans açısından fark yoktur.
Ancak geliştirme süreci sırasında derleme aşaması ek zaman alabilir. Bu, özellikle çok büyük projelerde fark edilir bir gecikme yaratabilir ama son kullanıcı açısından bir fark oluşturmaz.

Hangisini Seçmelisiniz?

• Yeni başlayanlar veya küçük web projeleri geliştiriyorsanız, JavaScript ile başlamak daha mantıklıdır. Basit syntax yapısı sayesinde hızlı ilerleyebilirsiniz.
• Uzun vadeli, modüler ve ekip temelli projeler için TypeScript açık ara öndedir. Kod güvenliği, ölçeklenebilirlik ve hata önleme açısından büyük avantaj sağlar.
• Mevcut JavaScript projenizi adım adım TypeScript’e geçirmek de mümkündür. TypeScript, kademeli geçişe olanak tanır; isterseniz yalnızca belirli dosyalarda .ts uzantısını kullanmaya başlayabilirsiniz.

 

Özetle, JavaScript esnekliğiyle ön plana çıkarken, TypeScript güvenli ve hatasız geliştirme ortamı sunar. Eğer amacınız hızlı prototipleme ise JavaScript, uzun vadeli ve profesyonel bir mimari kurmaksa TypeScript tercih edilmelidir.

Günümüzde Microsoft, Google, Slack, Airbnb gibi birçok büyük şirket TypeScript’i tercih ediyor. Bu da dilin sektördeki önemini açıkça ortaya koyuyor.

Kısacası, JavaScript sizi başlatır, TypeScript sizi büyütür.